Rącznik – roślina ozdobna o wielu obliczach

Rącznik, nazywany także kasztanowcem czerwonym, to wysoka roślina. Dorasta nawet do 8 metrów w naturze, w Polsce natomiast osiąga około 3 metrów. Wyróżnia się pięknymi liśćmi, atrakcyjnymi kwiatami oraz tym, że jest wyjątkowo trujący. Wykorzystuje się go także często w medycynie. Rącznik pochodzi z Afryki, jednak dobrze radzi sobie w naszym klimacie.

Liście rącznika przypominają kształtem liście kasztanowca. Mogą mieć różne kolory – początkowo są zielone z czerwonymi głównymi nerwami, następnie stają się całe czerwone z połyskiem lub ciemnozielone.Ze względu na duże rozmiary roślin, należy sadzić je w dość dużych odstępach.

Zastosowania oleju rącznikowego

Z kolorowych nasion rącznika, które przypominają fasolki, uzyskuje się zimnotłoczony olej rycynowy. Nie wiem jak wam, ale mi rycyna kojarzy się z jednym działaniem – silnie przeczyszczającym. Tak jest w istocie, olej rycynowy który można kupić w aptece, podrażnia jelita i powoduje napływanie wody do światła jelita cienkiego. Daje to efekt przeczyszczający.

Olej rycynowy

Mechanizm działania przeczyszczającego polega na tym, że olej reaguje z enzymami trzustki, co powoduje wydzielanie się związków podobnych do mydła.

Stosuje się go także na skórę, ze względu na zawartość kwasu rycynolowego. Ma on konkretne działania:

  • Odkaża skórę
  • Zwalcza bakterie i grzyby
  • Hamuje stany zapalne
Zawiera także witaminę E

Olej rycynowy nie jest trujący, mimo tego, że powstaje z trujących nasion. Dzieje się tak dlatego, że olej jest wygotowywany z wodą, co powoduje rozpad rycyny.
Wykorzystuje się go w przemyśle, do produkcji mydeł, farb, tworzyw, wosków, perfum i lakierów. Dodaje się go do detergentów. Stosowany jest w przemyśle farmaceutycznym, do leków o działaniu:

  • Przeciwgrzybiczym
  • Przeciwnowotworowym
  • Przeciwwrzodowym
  • i stosowanych w ginekologi.

W odpowiednim stężeniu dodaje się go do żywności, ponieważ ogranicza on pleśnienie. Znajdziesz go w wielu produktach spożywczych i w kosmetykach.

Rycyna była stosowana jako forma kary, zarówno na dzieciach jak i niewolnikach, przeciwnikach politycznych i pracownikach. Spożycie dużej ilości oleju wywoływało bolesną, długotrwałą biegunkę i mogło prowadzić do odwodnienia.

Dawka przeczyszczająca oleju rycynowego to około 1 – 2 łyżki, działanie pojawia się po około 6 godzinach. Moim zdaniem wszelkie silnie działające środki przeczyszczające są złym wyborem, ponieważ nie rozwiązują one przyczyny problemu (zwykle jest nią nieprawidłowy styl życia), oraz powodują przyzwyczajenie. Dodatkowo olej rycynowy powoduje silne podrażnienie jelit.

Rycynę stosowano także w przypadku niestrawności oraz w celu wywołania porodu.

Na temat oleju rycynowego powstało wiele mitów. Podobno miał leczyć wszelkie choroby i był powszechnie stosowany w szpitalach. Z czasem potwierdzono że to kolejny “olej z węża”, czyli produkt promowany w oszukańczy sposób.

Jak działa rycyna (trucizna)?

Powoduje szereg szkodliwych efektów. Najpierw pojawia się biegunka połączona z wymiotami, następnie rozregulowuje pracę układu pokarmowego i niszczy nerki. Jeśli rycyna jest podana dożylnie, śmierć może nastąpić tego samego dnia. Rycyna jest trująca nawet w minimalnych ilościach, co wykorzystywało między innymi KGB do eliminacji wrogów reżimu.

Nasiona są mniej trujące, ponieważ rycyna ulega częściowemu rozpadowi w układzie pokarmowym. Wikipedia podaje że udokumentowano 14 przypadków śmierci po zjedzeniu nasion rącznika. Czysta rycyna jest niezwykle trująca, dawka śmiertelna to 0.5 mg.

Podsumowując, rącznik to ozdobna roślina, która ma kilka twarzy. Z jednej strony zdobi ogrody, z drugiej, jest niezastąpiona w przemyśle. Sprawdza się w lecznictwie i być może, da początek nowym preparatom przeciwnowotworowym i leczącym wirusa HIV. Ciemna strona to zawartość rycyny, jednej z najsilniejszych trucizn.